Acceptance and commitment therapy (ACT) is een gedragstherapie. Met ACT therapie werk je aan psychologische flexibiliteit. Psychologische flexibiliteit betekent dat je flexibel om kunt gaan met situaties, gedachten en gevoelens, ook als ze moeilijk of pijnlijk zijn - en tegelijkertijd betekenisvolle keuzes in je leven kunt maken. Hoe beter jij dit herkent en je kunt openstellen voor je ervaringen, hoe groter je vermogen om te werken aan de kwaliteit van leven. Daarnaast leer je met ACT therapie of coaching om je leven in te richten vanuit een diepere verbinding met jouw waarden waardoor je meer betekenis en zingeving in je leven zult kunnen brengen.

Je openstellen, aanwezig zijn en doen wat belangrijk is zijn de 3 kernelementen van ACT therapie en coaching. Hiermee wordt gewerkt aan de hand van 6 pijlers:

• Contact met het hier en nu
• Zelf-als-context
• Defusie
• Acceptatie
• Waarden
• Toegewijde ACTie

ACT is een praktisch toepasbare en voor iedereen toegankelijke methode. Je leert omgaan met de onvermijdelijke moeilijkheden die het leven met zich meebrengt en je leert wat je kunt doen (toegewijde actie) in lijn met jouw waarden.

ACT is niet zomaar een woord om simpelweg een therapievorm mee te beschrijven. Het is een gedragstherapie waarbij je actie onderneemt (to act). Actie ondernemen om je te gedragen als de persoon die je echt graag wilt zijn. Wat vind jij nou echt belangrijk? Waar sta jij voor in het leven? Hoe wil je jezelf en anderen behandelen?
ACT zal je kennis laten maken met datgene wat er echt toe doet. Jouw kernwaarden zullen je motivatie en inspiratie geven om de dingen die jij doet in het leven vorm te geven.
Daarnaast gaat ACT ook over bewustzijn. Bewust jouw acties kiezen en daar dan met volle aandacht bij blijven. Zodat jij je kunt openstellen voor alle ervaringen en echt aanwezig bent bij datgene wat je doet.

In het kort zorgt ACT voor meer flexibiliteit; het vergroten van jouw vermogen om bewust en door waarden geleid te handelen (Harris 2020).

Door middel van 6 pijlers zal acceptance and commitment therapy je helpen om dit vermogen (psychologische flexibiliteit en veerkacht) te vergroten. Hieronder worden de pijlers kort besproken.

Acceptatie

Acceptatie is het tegenovergestelde van experiëntiële vermijding. Er heerst een groot taboe op dit woord en roept vaak direct weerstand op. Daarom is het belangrijk om goed helder te krijgen wat er wordt bedoeld. Binnen de ACT betekent acceptatie dat je leert om het gevecht met je innerlijke ervaringen los te laten en te accepteren wat je denkt, voelt en ervaart. Het gaat dus niet om het accepteren van het grotere geheel zoals situaties of gebeurtenissen maar om te accepteren in het moment.

Defusie

Defusie betekent dat je leert los te komen van je gedachten, beelden en herinneringen. Je leert je gedachten te observeren in plaats van te beschouwen als de absolute waarheid zoals bij fusie het geval is. Je ziet je gedachten voor niet meer dan wat ze zijn, namelijk gedachten.

Het hier en nu

Contact met het hier en nu betekent dat je je aandacht flexibel kunt brengen naar dit moment. In andere woorden, je bent je bewust van wat er hier en nu gebeurt en kunt je aandacht vernauwen, verbreden, verschuiven en vasthouden. Lees in dit artikel meer over de rol van mindfulness in ACT.

Het zelf

Zelf als context is een technische term die refereert naar het deel van ons verstand dat opmerkt wat je denkt, voelt, ervaart en doet. Geen zorgen als dit begrip niet meteen een belletje doet rinkelen, er wordt nog genoeg over uitgelegd.

Waarden

Waarden zijn hetgeen belangrijk is voor jou. Dit is persoonlijk en kan niet goed of fout zijn. Waarden zijn niet hetzelfde als gedrag; je kunt het zien als de verf waarmee je gedrag wordt gekleurd. Waarden verschillen van normen, deugden en moralen: die geven aan welk gedrag goed of fout zijn en worden vaak van buitenaf opgelegd.

Toegewijd handelen

Toegewijd handelen is het handelen in overeenstemming met je waarden. Je leven wordt hiermee WAARDEvoller en je zult er meer voldoening uit krijgen.

Wanneer we met onze cliënten werken aan deze 6 pijlers, op weg naar het vergroten van psychologische flexibiliteit, kunnen we een interessante nieuwe tool inzetten. ACT noemt dit het keuzepunt.

Het keuzepunt is een een ontzettend handig middel om een probleem snel in kaart te brengen. Daarnaast wordt het hiermee ook meteen visueel voor de cliënt. Het keuzepunt kan je ten alle tijde gebruiken tijdens de ACT interventies.

Er zijn twee bewegingen te ontdekken in alles wat we doen, vooruitgang of achteruitgang. Vaak zal een cliënt bij een professional komen omdat hij/zij last heeft van bepaalde gedachten, gevoelens, sensaties. Binnen het keuzepunt kijken we (in het kort gezegd) welke beweging gedrag van de cliënt heeft. Zorgen de gedragingen van de cliënt voor een vooruit beweging (op weg naar een leven dat in lijn is met waarden) of voor een achteruit beweging (een leven dat verder verwijderd is van waarden en de persoon die de cliënt wilt zijn). 

Wanneer cliënten hun gedachten, gevoelens en sensaties koste wat kost kwijt willen raken noemen we dit ‘vastgehaakt’. Wanneer je vastgehaakt bent, kies je vaak niet voor helpend gedrag, oftewel je maakt een achteruit beweging. Wanneer je ‘losgehaakt’ bent en op een flexibele manier om kunt gaan met je gedachten, gevoelens en sensaties dan zul je eerder een vooruit bewegingen kiezen.

Wanneer je werkt met het keuzepunt werk je op een visuele manier toe naar het leren herkennen en erkennen van gedachten, gevoelens en sensaties die leiden tot een keuzepunt (contact in het hier en nu & zelf als context), om vervolgens te verschuiven van ‘vastgehaakt’ naar ‘losgehaakt’ (acceptatie en defusie) én om voortaan keuzes te maken die vooruit bewegen stimuleren (waarden en toegewijd handelen).

Wil je dit model in het Nederlands downloaden? Klik dan hier!